Autosan

Po wykonaniu wielu prototypów
i przeprowadzeniu serii niezbędnych badań, Sanocka Fabryka Autobusów uruchomiła pod koniec 1973 roku seryjną producję autobusu Autosan H9
, w dwóch wersjach międzymiastowej i turystycznej. Nowe pojazdy, były o wiele nowocześniejsze od poprzedniej wersji SAN H100 i przede wszystkim dużo mniej podatne na korozję. Ostatni SAN H100 (numer 33273), opuścił fabrykę w dniu 27 lipca 1974.
Autorzy projektu, zostali wyróżnieni tytułem Mistrza Techniki Rzeszowszczyzny (1973) i I Nagrodą Zarządu Wojewódzkiego NOT (1974).
Produkowane modele, oznaczone były H9-03 (międzymiastowy -
i H9-15 (turystyczny -
). W dziale "Prototypy ciężarowe"
, znajdziesz informacje, o innych modelach serii H9. Autobusy wyposażone były w silnik wysokoprężny typu 6C107, o mocy maksymalnej 138 KM (101,5 kW) przy 2600 obrotach na minutę, który pozwalał na rozpędzenie autobusu do 88 km/h.
Rok później, w IV kwartale 1975 roku do produkcji wdrożono miejską wersję Autosana H9
, oznaczoną jako H9-33 albo H9-35 (z zależności czy silnik był typu 359-starachowicki czy 6C107-andrychowski). Do istotnych zmian należało wprowadzenie 24-ro voltowej instalacji elektrycznej, co miało na celu unifikację z osprzętem i wyposażeniem stosowanym w Jelczu PR100. Zainstalowano szerokie czteroskrzydłowe, sterowane pneumatycznie drzwi, umieszczone na zwisie przednim i tylnym, we wnętrzu zamontowano wiele poręczy i uchwytów. Zrezygnowano z bagażników umieszczonych pod podłogą, co pozwoliło na obniżenie jej poziomu. Zastosowano nowe, duż wydajniejsze ogrzewanie.
Z zewnątrz, miejską wersję wyróżniała równo przebiegająca linia dachu oraz specjalne miejsce na tablicę informacyjną (z numerem i kierunkiem) umieszczone nad przednią szybą.
Autosan H9-35, zdominował na wiele lat tabor w przedsiębiorstwach komunikacji w mniejszych miastach. Wersja H9-35, była znacznie mniej popularna.
W połowie roku 1977 wprowadzono szereg modernizacji z produkowanych autobusach. Przede wszystkim w układzie jezdnym, pochodzącym ze starachowickiej fabryki. Udoskonalono oś przednią oraz tylny most pojazdu, poprawiono układ hamulcow. W modelach H9-33/35 unowocześniono i usprawniono system ogrzewania oraz pneumatyczny mechanizm otwierania drzwi, zlikidowano również dodatkowe drzwi dla kierowcy. Rok później wprowadzono także nowy układ kierowniczy wraz z nowym kołem kierownicy.
Na początku 1980 roku, do produkcji trafił nowy międzymiastowy Autosan H9-21
. Względem modelu H9-03 zwiększono rozstaw osi, a tym samym długość całego autobusu do 10 metrów, pojazd podwyższono też do 315 centymetrów. Nowy autobus, mógł przewieźć 51 pasażerów, w tym 39 na miejscach siedzących.
Jeśli chodzi o zmiany techniczne, to w silniku 6CT107 wprowadzono turbodoładowanie oznaczając go 6CT107/A3, zwiększyła się więc do 150 KM (110 kW) moc silnika. Z oferty wycofano modele z silnikiem 359.
Dzięki nowemu tłumikowi i izolacji akustycznej silnika, zmniejszył się poziom hałasu we wnętrzu. Ponadto wprowadzono hydrauliczne sterowanie sprzęgła.
Z widocznych zmian nadwozia, zlikwidowano okna na bocznych słupkach oraz dodatkowe szybki nad oknami, zwiększono objętości szyb bocznych, wprowadzono nowy system ogrzewania.
W tym samym roku, unowocześniono także turystyczną wersję, nadając jej oznaczenie H9-20
. Autobus oferował 41 miejsc siedzących, na wygodnych lotniczych fotelach. Zmiany techniczne, były analogiczne jak w modelu H9-21.
Wersja miejska H9-35 nie "zasłużyła" na te udoskonalenia, z oferty zaś wycofano modele H9-03 i H9-15.
Lata osiemdziesiąte, były ciężkimi, nie tylko dla motoryzacji. Sanocka Fabryka Autobusów, w okresie tym do produkcji wprowadziła w 1984 roku 11-to metrowy model H10-11
, autobus do komunikacji w strefie podmiejskiej.
Lata dziewięćdziesiąte, były znacznie lepsze. W roku 1990 na Targach w Poznaniu zaprezentowano luksusowy autobus turystyczny H10-12
.
W roku następnym, wyprodukowano kilka pierwszych egzemplarzy modelu H10, spełniające rygorystyczne normy ekologiczne, dzięki zastosowaniu nowego silnika.
Kolejny 1992 rok, to kolejna rodzina autobusów - modele H6 wysatępowały w wersjach miniautobusu przeznaczoneg do komunikacji miejskiej oraz w wersjach towarowych
.
W roku 1993 rozpoczęto produkcję autobusów, które przystosowane zostały do przewozu niepełnosprawnych osób.
1994 rok, był pierwszym rokiem produkcji autobusów miejskich nowej generacji, oznaczonych Autosan A 10-10M
, które wykonywane były metodą klejenia poszycia z materiałów całkowicie odpornych na korozję (aluminium i tworzywa sztuczne), wyposażone w silnik Mercedes-Benz.
W następnym roku, zmodernizowano również wersje międzymiastową i turystyczną, wprowadzając do nich ekologiczne silniki Mercedes-Benz.
W kolejnym roku do produkcji wprowadzono model AUTOSAN A 10-12 T LIDER - autobus turystyczny oraz AUTOSAN A 404 T CEZAR
, również turystyczny, ale zbudowany w oparciu o podwozie firmy Mercedes-Benz. W roku tym, wprowadzono również kilka modernizacji do modeli z rodziny H6.
Dwa lata później do produkcji seryjnej wszedł wysokopodłogowy turystyczny AUTOSAN A 11-12 T SAN
.
W kolejnym 1999 roku w związku z reformą oświaty, uruchomiono produkcję autobusów szkolnych H6-10 ŻACZEK, H9-21 KLEKS, H10-10 URWIS
.