Nysa

Na przełomie lat 1956 i 1957 podjęto prace nad niedużym samochodem dostawczym, gdyż nie wytwarzano wtedy takich aut ani w kraju ani w krajach "zaprzyjaźnionych". Prace projektowe rozpoczęto równolegle w warszawskiej Fabryce Samochodów Osobowych i biurze projektowym nyskiego Zakładu Budowy Nadwozi Samochodowych. Na wstępie założono, że podwozie, układ napędowy mają pochodzić z samochodu Warszawa. Projekt inżynierów ze stolicy był niezbyt udany
. W Nysie przystąpiono do wykonywania prototypów
. Do końca roku 1957 wytworzono 13 aut o nazwie N57. Tak jak założono na starcie, większość pozdespołów pochodziła z Warszawy M20. Zmieniono jednak sprzęgło, wzmocniono ramę i zawieszenie, w celu przystosowania samochodu do większych obciążeń. Nadwozie miało konstrukcje szkieletową, pokryt było blachą (0,8 mm grubości). Było ono czterodzwiowe: drzwi kierowcy od strony lewej, dwoje drzwi po stronie prawej i jednoskrzydłowe drzwi z tyłu pojazdu. Ponieważ silnik był umieszczony tak jak w Warszawie - podłużnie, "wystawał" we wnętrzu pojazdu (był oczywiście osłonięty). Z przodu były dwa fotele, a w tylnej części trzy podwójne kanapy. Wymiary auta to 440 cm długości i 195,5 szerokości, rozstaw osi taki jak w Warszawie - 270 cm. Masa własna 1500 kg, dopuszczalna masa 2250 kg. Silnik o pojemności 2120 cm3 i mocy 50KM przy 3600 obrotach na minutę, rozpędzał auto do zawrotnej szybkości 90km/h. Spalało średnio 14 litrów beznyny na 100 km.
Produkt został zatwierdzony i rozpoczęto produkcję w Nysie. W 1958 roku wykonano 313 samochodów Nysa N58 w wersji furgon, bez dodatkowych prawych drzwi, kanap i szyb w tylnej części nadwozia oraz z przegrodą między częscią towarową a osobową. Zmieniono także zawieszenie, przez co pojazd mógł przewozić 800 kg towarów. W kolejnym roku wyprodukowano 1350 Nys N59
, z czego 200 sztuk trafiło na eksport. Były one ulepszone w stosunku do poprzedników. Do produkcji wprowadzono sanitarkę n59-S i mikrobus N59-M. W roku 1960 wprowadzono model towarowo-osobowy N60-T. Miał on składane ławki zamontowane po bokach w tylnej części nadwozia, oraz siatkę z pasów pod dachem. Kolejny model - N61-K został zaprojektowany dla Ministerstwa Kultury. Umożliwiał on projekcje filmów w warunkach polowych. Samochód był wyposażony w generator prądotwórczy, zestaw do projekcji filmów, nagłośnienie. Rozpoczęto też prace nad unowocześnianiem Nysy. W roku 1961, oczna produkcja przekroczyła 3000 sztuk, opracowano również lepiej i wyposażone i wykończone wersje, przeznaczone na eksport.
W 1963 roku na Międzynarodowych Targach Poznańskich zaprezentowano nowe prototypy - N63
. Miały one nowy, górnozaworowy silnik o mocy 70KM przy 4000 obrotów, unowocześnione nadwozie z blach tłoczonych, przednie szyby gięte oraz wywietrzniki dachowe. Oczywiście nie wszedł do produkcji ze względu na duże koszty modernizacji. Rok później, wprowadzono do produkcji model 501
- miał on wiele cech prototypowego N63. Również zmieniono technologie produkcji, przez co zwiększono produkcję samochodów. W roku 1964 wyprodukowano ponad 5000 Nys. W roku następnym opracowano nowe wersje samochodu - izotermy 501I (bez chłodzenia) oraz 501C (chłodzona suchym lodem). Ich przestrzeń ładunkowa była mniejsza, ponieważ miała kilkucentymetrową (6-11 cm) warstwę izolacyjną
. Temperatura wnętrza komory mogła być odczytywana przez kierowcę na termometrze wbudowanym w ścianke działową. Masa własna tego pojazdu wynosiła 1 700 kg, a ładowność 750 kg (w tym 550 kg ładunku, 50 kg suchego lodu i 150 kg 2-osobowa obsługa). W roku 1966 na zamówienie Ministerstwa Handlu, zbudowano prototypy samochodów ogólnego przeznaczenia i auta do przewożenia pieczywa. Miały one podwyższone nadwozie o 35 cm. Z samochodach tych należało przerobić zawieszenie, gdyż wyniki badań stateczności nie były zadowalające. Jednak podwyższone wersje nie weszły do produkcji seryjnej. W roku 1967 wyprodukowano 7500 samochodów. 30% aut zostało wyeksportowanych.
Po modernizacji fabryki, obniżyły się koszty i czas produkcji, a poprawiła jakość. Auta produkowane po 1967 roku otrzymały nową atrapę chłodnicy i tylne lampy z Warszawy 203. W 1967 w oparciu o izotermę zbudowano chłodnię, w którym sprężarkowy agregat chłodniczy zasilany był z silnika samochodu lub z silnika elektrycznego podłączanego do sieci ~220V. W komorze mogło być -18 stopni podczas +30 stopiowego upału. Agregat mógł także grzać a nie chłodzić. W tym samym roku wykonano też dwa prototypy Nysy 503. Samochód miał większe wymiary, miał mieć elementy Warszawy 210, nad którą wówczas pracowano. Jednak Warszawa 210 nie weszła do produkcji, co pociągnęło za sobą zaprzestanie prac nad Nysą 503.
Na Targach Poznańskich w 1968 roku zaprezentowano unowocześnioną Nysę 521. Przód samochodu był lekko wysunięty, przednie szyby powiększono o 30%, zainstalowano nowe zderzaki, zamocowano prawe drzwi przsuwne o wymiarach 1110x1130 mm, powiększono wywietrzniki dachowe, tylną tablice rejestracyjną zamocowano pod drzwiami, koło zapasowe przeniesiono pod ramę. Poprawiono fotele, ogrzewanie, izolację akustyczną i wykończenie. Napęd stanowiły dwa silniki z Warszawy (50KM i 70KM). Masa własna samochodu Nysa 521 wynosiła, zależnie od wersji, od 1465 kg dla furgonu do 1800 kg dla sanitarki.
W roku 1968 eksport przekroczył 50% produkcji. Samochody produkowane na rynek RFN, miały nadwozie podwyższone o 10 cm -Nysa 522
(później produkowana na rynek krajowy), były również wersje z dwuosobową kabiną i skrzynię w tylnej części nadwozia. Produkcja rosła, rósł również eksport. Lata siedemdziesiąte, to "złoty okres" dla Nysy. W połowie lat siedemdziesiątych za granicę sprzedano 74% nowych aut. Odbiorcami byli : ZSRR, Węgry Czechosłowacja, RFN, Finlandia, Norwegia, Turcja, Wietnam, Kuba, Ghana, Kambodża. Pierwsze 100 tysięcy Nys wyprodukowano w ciagu 15 lat. Następne 200 tysięcy przez kolejnych 11 lat, 300-tysięczny samochód zjechał z taśmy w 1984 r.
Lata osiemdziesiąte przyniosły spadek zainteresowania i produkcji. W 1984 roku ich produkcja spadła do 12 049 aut rocznie, czyli niemal tyle, ile produkowano w 1969 r. (11 562). Nie wprowadzano już specjalnych zmian w starzejącym się pojeździe. Lata dziewięćdziesiąte to jeszcze mniejsza produkcja i jej zakończenie. 3 lutego 1994 zakończono produkcję Nys, ostatnia miała numer 380575
.
|
522 Furgon |
522 mikrobus |
Silnik |
Benzynowy M-20 |
Benzynowy S-21 |
Liczba cylindrów / zaworów |
4 / 8 |
Pojemność skokowa [cm3] |
2120 |
Stopień sprężania |
7,5:1 |
Moc maksymalna [KM / kW / obr] |
70 / 51.5 / 4000 |
Maksymalny moment obrotowy [Nm / obr] |
147 / 2500 |
Przełożenia biegów [I / II / III / IV / R] |
3,11 / 1,77 / 1,00 / - / 3,74 |
3,75 / 3,37 / 1,48 / 1 / 3,75 |
Prędkość maksymalna [km/h] |
95 |
100 |
Masa własna [kg] |
1565 |
1735 |
Ładowność [kg] |
900 |
765 |
Długość / szerokość / wysokość [mm] |
4500 / 1780 / 2235 |
Zużycie paliwa - miasto |
17,5 l/100 km |
17,5 l/100 km |
Zużycie paliwa - 70 km/h |
16,8 l/100 km |
13 l/100 km |
Zużycie paliwa - 90 km/h |
18 l/100 km |
16,5 l/100 km |