Star
Po zakończeniu działań wojennych na terenie Polski, zapotrzebowanie na samochód ciężarowy było ogromne. To co jeździło po drogach było często bardzo stare i zdezelowane, a na dodatek pojazdów było bardzo mało. Pozostało to, czego nie zniszczyły działania wojenne oraz nie zabrało wojsko. W 1946 roku w Łodzi powstało Centralne Biuro Badań i Konstrukcji Przemysłu Motoryzacyjnego, któremu zlecono opracowanie samochodu ciężarowego. Założono, że pojazd ma mieć ładowność 3,5 tony, rozstaw osi 3 metry, czterobiegową skrzynie biegów i silnik o mocy 85 KM (62,5 kW). Inż Jerzy Werner skonstruował układ napędowy i hamulcowy, silnik inż. Jan Werner, zawieszenie i układ kierowniczy inż. Mieczysław Dębicki, oś przednią i układ hamulcowy inż. Bronisław Mrozowski, kabinę i skrzynię ładunkową inż. Stanisław Panczakiewicz, instalację elektryczną inż. Z. Grzonkowski. Star 20 Do roku 1948 konstruowano i udoskonalano silnik, który oznaczono symbolem S-42, kabina miała symbol N-20. Równolegle trwały prace nad podwoziem i nadwoziem. W końcu 19 czerwca 1948 nastąpiło oficjalne przedstawienie samochodu. Po szeregu jazd testowych i wykonaniu kilku poprawek, produkcję samochodu Star 20 rozpoczęto w Starachowicach [Zobacz zdjęcia] . Auto wyposażono w 6-cio cylindrowy silnik o pojemności skokowej silnika 4188 cm3, który osiągał moc 85 KM i był w stanie rozpędzić auto do 85 km/h. Ciężarówka o długości blisko 6 metrów i masie prawie 3,5 tony, toczyła się na dwudziestocalowych dętkowych oponach. * Typ silnika: S-42 * Pojemność silnika: 4188 ccm * Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2500 obr/min * Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm * Masa własna: 3360 kg * Ładowność: 3500 kg * Ogumienie: 8,25-20" * Prędkość maksymalna: 85 km/h * Zużycie paliwa 26l/100km W kolejnych latach produkcji Stara, wprowadzono następujące udoskonalenia: dodatkowy filtr oleju, ulepszona pompa oleju, wydajniejszy wentylator chłodnicy, nowa chłodnica, ulepszona pompa cieczy chłodzącej, krajowy gaźnik, zmiana materiału z którego wykonywano tuleje cylindrów i pierścienie tłoków, zmieniona konstrukcja szczęk hamulcowych i układu kierowniczego, wprowadzenie hamulca pomocniczego działającego na wał napędowy. Od 1952 roku wprowadzono nową kabinę N-23, nie zrezygnowano jednak z montażu starej kabiny N-20. Do 1957 roku wyprodukowano ponad 50 tysięcy Starów 20. Star 21 Od lipca 1957 fabrykę opuszczał nowy Star 21 [Zobacz zdjęcia] . Od poprzednika różnił się przede wszystkim większą o pół tony ładownością oraz nową, pięciobiegową skrzynia przekładniową. Silnik pozostał ten sam. Produkowano go do końća 1959 roku, kiedy zastąpiony został przez nastęcę - Stara 25. * Typ silnika: S-42 * Pojemność silnika: 4188 ccm * Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2800 obr/min * Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm * Masa własna: 3400 kg * Ładowność: 4000 kg * Rozstaw osi: 3000 mm * Rozstaw kół: 1600 mm * Minimalny promień zawracania: 8000 mm * Powierzchnia ładowania: 7,98 m2 * Skrzynia przekładniowa: 5-biegowa. * Układ hamulcowy: hydrauliczny z podciśnieniowym mechanizmem wspomagającym, hamulec ręczny taśmowy na wał napędowy * Ogumienie: 8,25-20" * Prędkość maksymalna: 85 km/h * Zużycie paliwa 27l/100km Star 25 Star 25 [Zobacz zdjęcia] został wyposażony w nowy silnik S-427, który miał moc 91 KM (96,8 kW). Zwiększono maksymalne obroty i stopień sprężania, zastosowano lepszy filtr powietrza. Ponadto usprawniono układ hamulcowy samochodu. Wprowadzono "migacze" (!) w miejsce kierunkowskazów ramieniowych. Produkowana była również wersja 25L - o rozstawie osi wydłużonym do 3850 mm oraz wersja 25C [Zobacz zdjęcia] , czyli ciągnik siodłowy o zmniejszonym rozstawie osi, wyposażony w siodło. * Typ silnika: S-427 * Pojemność silnika: 4188 ccm * Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2500 obr/min * Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm * Masa własna: 3360 kg * Ładowność: 3500 kg * Ogumienie: 8,25-20" * Prędkość maksymalna: 85 km/h * Zużycie paliwa 26l/100km Star 27 Od 1962 roku równolegle ze Starem 25 montowano Stary 27 [Zobacz zdjęcia] , wyposażone w mocniejszy i bardziej ekonomiczny silnik S-53. Modele 25 i 27 nie różniły się niczym poza silnikiem. Produkowano je do końca 1968 roku.. * Typ silnika: S-53 * Pojemność silnika: 4188 ccm * Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2500 obr/min * Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm * Masa własna: 3360 kg * Ładowność: 3500 kg * Ogumienie: 8,25-20" * Prędkość maksymalna: 85 km/h * Zużycie paliwa 26l/100km Pod konec produkcji wprowadzono jeszcze modele 25M1 i 27M1, które miały silniki o większej pojemności: S-474 i S-530A. Silnik S-530 miał pojemność 6550 cm3 i osiągał mpc 120 KM (88,2 kW) przy 2600 obrotach na minutę. Maksymalny moment obrotowy 370 Nm przy 1300 obr/min. Dla rodziny 25/27 zaprojektowano także nową kabinę kierowcy (K-26), ale nie weszła ona do produkcji seryjnej. Pod koniec lat pięćdziesiątych trwały prace nad nowymi Starami, o wielu ciekawych projektach można przeczytać w dziale poświęconym prototypom [Czytaj więcej]. Na przełomie lat 1960/1961 światło dzienne ujrzały pierwsze prototypy Stara 200. Zrobione był na bazie modeli 25/27 ze wzmocnionym podwoziem i zmodernizowaną kabiną K-26. Następnie wprowadzono nową nitowaną ramę o większym rozstawie kół i osi, która zapewniała ładowność 6 ton. Zaprojektowano też nową kabinę. Tak powstał Star 200 IWP 633, o którym poczytasz w dziale o prototypach ciężarowych. Do ciężarówki o zwiększonej ładowności należało również zainstalować mocniejszy silnik. Zdecydowano się na modernizację S-53. Powstał prototypowy egzemplarz [Czytaj więcej]. Star 28/29 Ponieważ nie doszło do planowanego na 1969 rok wdrożenia modelu 200, do produkcji wprowadzono wersje 28 i 29 [Zobacz zdjęcia] , które częściowo wykorzystywały elementy z prototypowego Stara 200 oraz modeli 25 i 27, przy czym procent udziału detali ze starszych modeli - malał stopniowo. Produkowano także wersje skrócone "K", wydłużone "L" oraz ciągniki siodłowe "C" [Zobacz zdjęcia] . Star 200 Star 200 [Zobacz zdjęcia] , został sukcesywnie wprowadzony do produkcji w pierwszej połowy lat siedemdziesiątych, poprzez zastępowanie kolejnych elementów poprzedniego modelu. Ostatecznie od prototypowego Stara 200 różnił się jedynie maksymalnym dopuszczalnym obciążeniem, gdyż nie wprowadzono wszystkich modyfikacji w podwoziu samochodu. Star 66 Powstawały też Stary w wersjach przeznaczonych do poruszania się w trudnych warunkach. W połowie 1958 roku ruszyła produkcja terenowego Stara 66 [Zobacz zdjęcia] , nad którym prace trwały od początku lat pięćdziesiątych. Zastosowano w nim silnik S-47 o pojemności 4680 cm3, rozwijający moc 104,5 KM. Auto rozwijało prędkość 74 km/h i spalało 37 litrów paliwa na 100 km na szosie i 52 litry w terenie. Samochód, długi na 6 i pół metra i ważący ponad 5 ton, mógł przejeżdżać przez wodę o głębokości 90 cm.. * Typ silnika: S-47 * Pojemność silnika: 4680 ccm * Moc maksymalna: 104,5 KM (77 kW) przy 3800 obr/min * Maksymalny moment obrotowy: 310 Nm 1650 obr/min * Długość całowita: 6528 mm * Masa własna: 5200 kg * Ładowność: 4000 kg (2500 kg w terenie) * Prędkość maksymalna: 74 km/h * Zużycie paliwa 37l/100km (50l w terenie) Star 660M1 W roku 1965 rozpoczęto produkcję Stara 660M1 [Zobacz zdjęcia] - zmodernizowanej wersji 66. Zewnętrznie, nie wprowadzono modyfkacji, zmianie uległy natomiast układ kierowniczy, układ hamulcowy z nadciśnieniowym wspomaganiem, układ blokowania mechanizmu różnicowego. Wprowadzono też nowy typ ogumienia i nowe tarcze kół jezdnych. Star 660M2 Po trzech latach produkcji, w sierpniu 1968 roku, model 660M1 zastąpiony został przez 660M2. Wprowadzone zmiany miały na celu przede wszystkim zwiększenie możliwości jazdy w ekstremalnych warunkach. Zastosowano instalacje elektryczną z III stopniem ekranizacji (celem eliminacji zakłóceń w pracy urządzeń radiowych), ponadto wprowadzono metalową skrzynię ładunkową, zmieniono układ hamulcowy oraz jezdny. Masa własna samochodu, wynosiła 5650 kg. Star przystosowany został do pokonywania brodów wodnych o głębokościach do 180 cm. [Zobacz zdjęcia] . Powstała tez niewielka seria Starów 660M@-D, wyposażonychw wysokoprężne silniki S-530 lub S-359. * Silnik: S-47, czterosuwowy, sześciocylindrowy, rzędowy * Pojemność skokowa: 4676 cm3 * Średnica cylindra: 95 mm * Skok tłoka: 110 mm * Moc maksymalna: 105 KM (77 kW) przy 3000 obr/min * Maksymalny moment obrotowy 304 Nm przy 1650 obr/min * Stopien sprezania: 6,8 : 1 * Ładowność: 4000 kg (2500 kg) * Masa własna: 5080 kg * Dopuszczalna masa przyczepy: 4400 kg (3500 kg) * Wymiary (dług/szer/wys): 6577 / 2400 / 2875 mm * Przeswit (poprzeczny/podłużny): 285/505 mm * Rozstaw osi: 2858 mm + 1200 mm * Rozstaw kół (przód/tył): 1850/1850 mm * Minimalny promien zawracania: 10080 mm * Średnica zawracania: 22,16 m * Zużycie paliwa: 38l/100km (45l/100 km) Produkowano tez specjalistyczne wersje # Wóz wyrzutni rakietowych BM-21 # Wóz przeciwlotniczy z karabinem PKMZ-2 # Wóz transportu parku pontonowego PP-64 # Dżwigi R-061 i ŻSH-6S # Koparka K-407B # Most towarzyszący SMT-1 # Instalacja rozlewcza do odkażania IRS # Autobus sztabowy AS-2 - z zamkniętą zabudową # Ruchomy zespół operacyjny # Meteorologiczna stacja radiolokacyjna # Stacje radioliniowe: R-404 i R-405 # Filtr do wody FSW-8000 # Piekarnia polowa XCN-1B # Pralnia wodna i chemiczna # Warsztaty obsługi pojazdów, kowalski, ferezarski, spawalniczy, elektromechaniczny, artyleryjski # Warsztaty naprawy broni, sprzętu optycznego, medycznego, łączności, umundurowania # Stacje kontrolno-pomiarowe SKN-6D # Cysterny, Podnośniki, zwyżki Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Wprowadzono wersję 660M3, opracowaną w Wojskowych Zakładach Remontowych w Siemianowicach Śląskich. Jako napęd wykorzystano nowoczesną jednostkę napędową z silnikiem wysokoprężnym IVECO. Star 244 Poza stricte wojskowymi wersjami 660, produkowano także "uterenowione" modele 200 Stara, przeznaczone na przykład dla rolnictwa. Model 244 [Zobacz zdjęcia] posiadał napęd na dwie osie (4x4), napędzał go silnik S-534, będący modyfikacja silnika S-53, w układzie napędowym zastosowano skrzynkę rozdzielczą (bez międzyosiowego mechanizmu różnicowego) wraz z dwustopniowym reduktorem. Samochód posiadał skróconą skrzynię ładunkową. * Silnik: S-559, wysokoprężny, sześciocylindrowy, rzędowy * Pojemność skokowa: 6830 ccm * Średnica cylindra x skok tłoka: 110 x 120 mm * Moc maksymalna: 149,5 KM (110 kW) przy 2800 obr/min * Maksymalny moment obrotowy: 413 Nm przy 1500 obr/min * Skrzynia biegów: synchronizowana, pięciobiegowa plus wsteczny * Instalacja elektryczna: 12/24V * Zawieszenie: na resorach piórowych z amortyzatorami teleskopowymi * Wymiary (dł / szer / wys): 5215 (6310, 6850 wersje L) / 2660 / 2625 mm * Rozstaw osi: 3400mm (244), 3900mm (244L) * Masa własna pojazdu: 5500 kg * Masa własna podwozia: 4750 kg * Ładowność: 5000 kg * Maksymalna masa przyczepy: 8500 kg (5500 kg w terenie) * Ogumienie: 9.00�20" * Średnica zawracania: 15,5m * Prędkość maksymalna: 82 km/h * Zużycie paliwa: 26,2l / 100 km * Pojemność zbiornika paliwa: 150l Star 266 Owocem współpracy Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku oraz Przyzakładowego Biura Konstrukcyjnego Fabryki Samochodów Ciężarowych w Starachowicach był wprowadzony do produkcji seryjnej w 1973 (1973) roku terenowy Star 266 z napędem na wszystkie 3 osie (6x6) [Zobacz zdjęcia] . Całkowicie metalowa, dwuosobowa kabina posiada włazy dachowe. Za fotelami umieszczono akumulatory, z wnętrza kabiny można dostać się do silnika. Auto posiada metalową skrzynię ładunkową, wyposażoną w rozkładane ławki, przykrywaną zdejmowalną plandeką z płaskim bądź dwuspadowym dachem. Samochód napędza silnik S-359 Samochód ten posiada dość duże możliwości pracy w trudnych warunkach - pokonywanie przeszkód wodnych o głębokościach do 180 cm, może pracować przy wilgotności powietrza dochodzącej do 98% oraz zapyleniu 1,5g/cm3. Do tego, koszty eksploatacji nie należą do wysokich. Samochód ten, używany jest przez Wojsko Polskie, głównie jako pojazd transportowy oraz podczas zagranicznych misji pokojowych. Star 266 ukończył morderczy Rajd Paryż-Dakar Prowadzony był wtedy przez Jerzego Franka i Tomasza Sikorę. * Silnik: wysokoprężny, sześciocylindrowy, S-359M * Pojemnośc skokowa: 6842 ccm * Moc maksymalna: 149,5 KM (110 kW) przy 2800 obr/min * Skrzynia biegów: manualna, pięciobiegowa, biegi II-V zsynchronizowane * Wymiary (dł / szer / wys): 6820 / 2500 / 3150 mm * Rozstaw osi: 2990 + 1240 mm * Rozstaw kół: 2004 mm * Prześwit: 330 mm * Średnica zawracania: 17 m * Masa własna: 7420 kg * Ładowność: 5000 kg (w terenie 3500 kg) * Zawieszenie przednie: resory piórowe i amortyzatory * Zawieszenie tylne: odwrócone resory piórowe i drążki reakcyjne * Ogumienie: 12.00x20 * Instalacja elektryczna: 12V, 24V * Prędkość maksymalna: 90 km/h * Pojemność zbiornika paliwa: 2*150 l Produkowano wiele wersji specjalnych Stara 266: # Star 266 Hibneryt - przystosowany do zamontowania armaty przeciwlotniczej ZU-23-2 # Star C-266 - cysterna # Star 266 CD-5 - ciągnik siodłowy # Star 266 AP i BP - do przewozu parku pontonowego PP-64 # Star 226 Sarna, Sarna 2 - z zamkniętym nadwowiem do przewozu wyposażenia (warsztat obsługi pojazdów, stacja kontrolno-naprawcza, stacja zasilania, laboratorium radiometryczne i chemiczne, wóz dowodzenia) Produkowano takze wersję, która dzięki ulepszonemu uszczelnieniu, mogła poruszać się z całkowicie zanurzona kabiną. Ponadto na podwoziu 266, powstało wiele pojazdów bardziej cywilnych - dźwigi, koparki, samochody pożarnnicze. Star 266 był eksportowany do krajów takich jak Angola, Birma, Chiny, Egipt, Jemen, Libia, Węgry i kraje byłego ZSRR, gdzie służy głównie w wojsku. Star 1142/1144 W 1982 roku rozpoczęto prace badawcze nad nowym Starem. Po 4 latach projektów i badań prototypowych egzemparzy, W IV kwartale 1986 roku wyprodukowano pierwszych 30 egzemplarzy serii próbnej, a 3 grudnia 1986 wprowadzono do produkcji seryjnej nowego Stara 1142 [Zobacz zdjęcia] . Była to 11-tonowa ciężarówka, mierząca ponad 7 metrów długości, tóra mogła ciągnąć przyczepy o masie do 8,5 tony. Powstało kilka wersji samochodu, różniących się wyposażeniem oraz zakresem przełożeń, kołami oraz ogumieniem. Wszystkie wersje wyposażono w trzyosobową kabinę, która była odchylana do przodu, celem ułatwienia dostępu do silnika. Modele 1142 posiadały napęd na jedną oś, zaś wersjie 1144 miały napęd na wszystkie 4 koła. * Silnik: wysokoprężny, sześciocylindrowy, S-359M * Pojemnośc skokowa: 6842 ccm * Moc maksymalna: 149,5 KM (110 kW) przy 2800 obr/min * Wymiary (dł / szer / wys): 7280 / 2380 / 3300 mm * Rozstaw osi: 3900 mm * Dopuszczalna masa całkowita: 11500 kg (11700 kg) * Masa całkowita: 5150kg (5200 kg) * Ładowność: 6350kg (6500 kg) * Ogumienie: 8.25 R20 (9.00 R20) * Skrzynia ładunkowa: 5250 x 2300 mm * Prędkość maksymalna: 98km/h * Zużycie paliwa przy 50 km/h: 15,5l / 100km * Zużycie paliwa przy 70 km/h: 18,5l / 100km * Maksymalna masa przyczepy: 8500kg Star 742/744 Jako uzupełnienie dla 11 tonowej ciężarówki Star 1142/1144, produkowano także mniejsze odmiany Stara, 7 tonowe, oznaczone symbolami 742 oraz 744, która była przeznaczony głównie dla wojska [Zobacz zdjęcia] . Samochód wyposażony był w dość ciekawy, aczkolwiek nie najlepszy silnik. sześciocylindrową jednostkę wyjściową, pozbawiono dwóch cylindrów, pomysł może nie był zły, jednak w praktyce, jednostki te często się przegrzwewały oraz pękały im głowice. W późniejszych modelach, ulepszono system chłodzenia. Pojazdy te posiadały dwumiejscową, odchylaną kabinę, skrzynię łądunkową o odchylanych, metalowych burtach, przykrywaną opończą, rozpinaną na pałąkach. Samochód mógł być wyposażony w dodatkową wyciągarkę. * Silnik: T370, czterocylindrowy, turbodoładowany, z zapłonem samoczynnym * Pojemność silnika: * Moc maksymalna: 109 KM (80 kW) przy 2400 obr/min * Maksymalny moment obrotowy: 40 Nm przy 1400 obr/min * Dopuszczalna masa całkowita 7600 kg * Masa własna samochodu 5000 kg * Skrzynia biegów: pięciobiegowa, mechaniczna, synchronizowana, * Zawieszenie: sztywne mosty zawieszone na półeliptycznych resorach piórowych bądź na resorach parabolicznych, amortyzatory oraz stabilizatory przechyłów. * Ładowność: 2600 kg * Wymiary skrzyni ładunkowej: 2600 x 2350 x 1800 mm * Zbiornik paliwa: 150l * Prędkość maksymalna 86 km/h * Zużycie paliwa przy 70 km/h: 17l / 100km * Głębokość brodzenia 700 mm (wersja 744) * Maksymalna masa przyczepy: 8500 kg Bardzo popularna, zwłaszcza w zakładach energetycznych oraz ekipach remontujących, była wersja 744E, wyposażona w dodatkową kabinę brygadową - zześciomiejscową, dwudrzwiową, z niezależnym ogrzewaniem i oświetleniem. Star 944 W 1999 roku Stara 744 zastąpiono 944 [Zobacz zdjęcia] , który powstał przy współpracy z MANem. Samochód wyposażony został w czterocylindrowy silnik o pojemności 4581 cm3 i maksymalnej mocy 155 KM. Star 944 o napędzie 4x4 może pokonać 35 stopniowe wzniesienie albo 75% w trybie jazdy terenowej. Dwumiejscowa kabina Styera jest hydraulicznie odchylana, posiada leżankę. * Silnik: D824FL, czterocylindrowy, turbo intercooler * Pojemność silnika: 4581 ccm * Moc maksymalna: 155 KM (114kW) przy 2400 obr/min * Maksymalny moment obrotowy: 580 Nm przy 1600 obr/min * Masa własna: 4640 kg * Ładowność: 4000 kg (3000 kg w terenie) * Prędkość maksymalna: 95 km/h * Maksymalna masa przyczepy: 4500 kg * Głębokość brodzenia: 1200 mm Star 1466 Star 1466 [Zobacz zdjęcia] to trójosiowa terenowa ciężarówka o napędzie 6x6, napędzana silnikiem o mocy 220 KM, który może rozpędzić samochód do 86 km/h. Przeznaczenie tego samochodu, to głównie armia. * Silnik DO826LFG15 z turbosprężarką i intercoolerem * Moc maksymalna: 220 KM (162kW) * Maksymalny moment obrotowy: 825 Nm * Wymiary (dł/szer/wys): 7200 / 2490 / 3000 mm * Skrzynia biegów: 6-biegowa, synchronizowana * Masa własna: 7000 kg * Dopuszczalna masa całkowita: 14000 kg * Maksymalne obciążenie osi przedniej: 5000 kg * Maksymalne obciążenie tandemu osi tylnych: 10000 kg * Rozstaw osi: 3310 + 1380 mm * Ogumienie: 14.00 R20 * Średnica zawracania: 21,5 m * Prędkość maksymalna: 93 km/h 8.125 i 12.155 Pod koniec roku 1998 wprowadzono do produkcji nowe modele "cywilnych" Starów, oznaczone symbolami 8.125 i 12.155 [Zobacz zdjęcia] . Pierwsza liczba w numeracji modeli oznacza dopuszczalną masę ciężarówki, a druga moc silnika w koniach mechanicznych. Zastosowane silniki różnią się tylko uzyskiwaną mocą. Model 8.125 jest następcą Stara 742, zaś 11.155 - Stara 1142. Oba pojazdy występują w trzech wariantach długości: z podstawowym (bazowym) rozstawem osi, zwiększonym (symbol L) oraz zmniejszonym (symbol K).