Warszawa

Warszawa była pierwszym produkowanym samochodem osobowym w powojennej historii Polski. Na początku wcale nie planowano jej produkcji, gdyż podpisano umowę licencyjną z fiatem, na wytwarzanie nowego modelu 1100 , którą oficjalnie ogłoszono dnia 31 lipca 1948 roku. Fiat miał wybudować fabrykę i uruchomić produkcję auta, którego premierę planowano na 1950 rok. Pod koniec roku stały już dwie hale fabryki, ale w 1949 roku, podczas "zimnej wojny", na wyraźne życzenie Józefa Stalina zerwano umowę.
W zamian za posłuszeństwo, otrzymaliśmy od "Soso" licencję na wytwarzanie samochodu opartego na konstrukcji amerykańskiego Forda A oraz radzieckiego Gaza A i Gaza M1 z początku lat trzydziestych - Pobiedy M20 . Pobieda - Ford z nowym nadwoziem miała premierę w 1946 roku.
Pierwszą Warszawę wyprodukowano 6 listopada 1951 roku - zjechała ona z taśmy montażowej o godzinie 14:00. W fabryce pracowało wówczas ponad 10 tysięcy ludzi, codziennie otrzymywali oni ciepły posiłek w postaci obiadu oraz paczkę papierosów - dostarczane z pobliskiego hotelu Bristol.

Dar Stalina wcale nie był zupełnie darmowy. Trzeba było zapłacić za dokumentację technologiczną 130 mln ówczesnych złotych i tłoczniki wraz z oprzyrządowaniem maszyn - kolejne 250 mln zł. Licencja Fiata miała kosztować 2 mln ówczesnych dolarów amerykańskich i dawała samochód "spod igły". Według Rosjan na Żeraniu mieliśmy wytwarzać do 25000 samochodów rocznie, jednak materiałochłonna i czasochłonna technologia sprawiła, że licencję opanowano dopiero w 1956 roku i produkowano wówczas 4000 aut rocznie.

Od początku produkcji konieczne były modernizacje samochodu. Pierwszą i istotniejszą było odchudzenie konstrukcji. Wytłoczki i odlewy miały tak ogromne nadmiary, że na produkcji jednego samochodu można było zaoszczędzić:

• 114 kg blach
• 31 kg profili stalowych
• 8,5 kg metali kolorowych
• 13 kg odlewów
• 18,5 kg spoiw ołowiowo-cynkowych

Od 15 maja 1957 roku z taśm montażowych zjeżdżały Warszawy 201 , zewnętrznie podobne do modelu M20, ale mające ponad 200 zmienionych podzespołów. W silniku zwiększono stopień sprężania do 6.8:1, co spowodowało wzrost mocy oraz maksymalnego momentu obrotowego.
Po przeprowadzeniu serii badań nad prototypem, w 1959 roku wprowadzono do produkcji seryjnej Warszawę 201P - był to dostawczy furgon (pick-up). Produkowano go przy współpracy z Zakładami Motoryzacyjnymi w Nysie. Samochód posiadał w tylnej części nadwozia skrzynię, do której można było załadowac do 500kg, dostęp zapewniała uchylna klapa, a wszystko było zakryte brezentowym pokryciem, rozpinanym na demontowalnym szkielecie stalowym, przestrzeń ładunkowa miała wymiary 1715x1370x410mm. Poza tym, od modelu osobowego, pick-up różnił się twardszym zawieszeniem oraz szerszymi oponami.
Po dwóch latach w 1962 roku wprowadzono do sprzedaży model 202 , w którym przekonstruowano przestarzały dolnozaworowy silnik na górnozaworowy, zwiększając tym samym jego moc. W tym samym roku zbudowano odmianę 201 - sanitarkę , charakteryzującą się mocowaniem koła zapasowego z tyłu pojazdu (nie mogło znajdować się pod noszami). Oprócz karetki były też Warszawy-radiowozy .
W 1962 roku, uruchomiono na Żeraniu produkcję furgonu 201F , było to coś w rodzaju kombi, opartego na bazie modelu pick-up. Zbiornik paliwa umieszczono pod fotelem kierowcy, a koło zapasowe pod podłogą tylnej części nadwozia, dzięki czemu uzyskano stosunkowo dużą i płaską powierzchnię ładowania. Samochód posiadał, podobnie jak pickup wzmocnione zawieszenie i dwoje drzwi, przeszklona tylna część nadwozia była jednak zamknięta, a dostęp do niej możliwy był poprzez dużą, dwuczęściową tylną klapę otwieraną w górę i w dół.
W 1964 miała miejsce restylizacja nadwozia. Wprowadzono modele 223 i 224 wyposażone odpowiednio w silniki S21 i M20. Przede wszystkim zmieniono tylną część nadwozia na sedan i zmieniono wlot powietrza do chłodnicy . Na uwagę zasługuje jeden z prototypów sedana z tylną szybą pod ujemnym kątem, który jednak nie wszedł do produkcji . Model trójbryłowy początkowo nosił numery 203/204, jednak numery z zerem w środku zarezerwował Peugeot i numerację zmieniono na 223/224.
W roku 1965 powstały kolejne odmiany Warszawy. Bardzo funkcjonalne i udane było kombi 223K , na bazie którego wykonywano później karetki . Odmiana Taxi posiadała pancerną szybę między tylną kanapą a przednimi fotelami, składany przedni fotel, na którym przewożono bagaże, oraz sygnalizator z napisem "wolny" lub "zajęty" . Taksówki szybko wycofano z produkcji, gdyż taksówkarze nie uznali ich za praktyczne.
W niewielu egzemplarzach wyprodukowano też Warszawę w wersji dla Łączności , zbudowaną na bazie modelu kombi, w którym zamiast szyb w tylnej części nadwozia zamontowane były blachy - taki ówczesny VAN. Dodatkowo, ta wersja samochodu nie posiadała lewych tylnych bocznych drzwi. Niestety do dnia dzisiejszego przetrwały tylko bardzo nieliczne egzemplarze "Pocztylionów"

Ostatnia warszawa opuściła fabrykę w 1973 roku . Przez 22 lata produkcji wyprodukowano 254 421 sztuk tych samochodów. Z tej liczby 72 834 trafiło na eksport do 25 krajów na 4 kontynenty. Najwięcej do Bułgarii, na Węgry, do Chin, Rumuni, Czechosłowacji i Turcji. Warszawa oparta na konstrukcji z lat trzydziestych doczekała się następczyni w roku 1964 - Warszawy 210. Dowiesz się o niej więcej z działu "Prototypy" .